Home > Op-ed | To bottom

Sinuppiat ti babbai ti Kalinga ti makadadael a minas

Dua a dekada ti napalabas a maragragsakan dagiti pesante manipud napasardeng ti Batong Buhay Mining Inc.[BBMI}. Tallo tawen a nagoperasyon idi 1982 ingana 1985, tallo tawen met a nangted saplit kadagiti pesante iti Kalinga ken Quezon, Isabela. Ngem ita a tawen naklaat dagiti umili ta naaplagan ti applikasyon dagiti gan-gannaet nga industriya ti pagminasan ti 3\4 wenno 75% kadagiti ansestral a daga ti Kalinga. Naglulumba nga intuloy dagiti gan-gannaet a kapitalista ti aplikasyonda idi indeklara ti Korte Suprema a konstitusyonal ti Philippine Mining Act of 1995 idi Dec. 2004. Malukatan manen ti BBMI. Nangrugin ti ekplorasyon wenno umuna a tukad ti panaglukat ti minas babaen ti Wolfland Mining Corp. idiay Magnao, Tabuk, ti ancestral a daga iti tribu ti Guilayon. Pakaburiburan dagiti kabangibang a barangay ken ili a maapektaran iti makadadael a minas.

Nasaknap ti kampanya laban ti minas ti maisaysayangkat idiay Kalinga. Adu a petisyon, mobilisasyon ken protesta tapno suppiaten ken lappedan ti aplikasyon ken pananglukat dagiti dadakkel ken makadadael a pagminasan ngem parpartakan met dagiti kompanya ti minas kasabwat da ti Mines-Geosciences Board (MGB) ken NCIP, ti mangal-allilaw ken mangipoproseso tapno agballigida a mangkamkam kadagiti nabaknang a mineral a rekurso dagiti taga-Kalinga. Idi Oct. 4, 2005 nangisubmitar dagiti babbai idiay Tawang, Buaya iti munisipyo ti Balbalan ti petisyon da iti impagna ti kapitan ti barangay Buaya a panagbotos iti yes or no to mining. Binoykot dagiti umili ti naipaayab a botos ti yes or no ta addan ti immuna a posisyonda a dida kayat dagiti sumrek nga agminas iti lugarda. Ti nakas-ang ket uray di kayat dagiti umili kangrunaan kadagiti babbai ket iyar-aramid latta ti kapitalista ken ti kasabwat da nga MGB ken NCIP, amin a pamusmusan ta pagtangsitda ti gubyerno ni Gloria Arroyo nga akinprograma iti panagserrek dagiti gan-gannaet nga agminas a mangdadael iti kadagaan ti Kalinga, ti rehiyon Cordillera ken iti intero a pagilian

Idi Oct,22-23, 2005 ado a babbai ti nagatendar iti naiyaramid a Provincial Mining Conference idiay Kalinga. Linagipda ti rigatda a nangsupsupiat kadaydi pagminasan ti Batong Buhay a banbantayan ni General Templo. Ita maulit manen ta dagiti lugar a maminas ket isu met ti addaan dagiti kampo militar.

Makaited inspirasyon dagiti panagbibinningay dagiti delegasyon, kas ti inbingay da Atty. Simplicio Caguay ken Doc. Constancio Claver idi tiempo ti panagsuppiat ti BBMI. Makapatured ken makaited namnama dagiti balikas dagiti tallo a lumalaban a babbaket ken beterana iti Innabuyog, da Leonora Membrot, Leticia Bulaat ken Maria Galong a nagpasiarda inggana Mindanao a nangbuya iti epekto dagiti makadadael ken di umannatup a programa ti gobyerno. Impetteng ni Membrot a saan a pudno a mangted pagdur-asan ti dadakkel a pagminasan kas maimatangan iti probinsya ti Benguet kas ti Mankayan ken Itogon. Kuna pay dagiti babbai ti Innabuyog a ditay ibababain wenno ibaba ti sangalubongan a paka-istoryaan dagiti taga-Kalinga a nangsalaknib ti daga, pagbiagan ken gameng. Kunada pay nga ituloy tayo ketdi a ilaban ti daga, ket ipagpannakkel ken saludoantayo dagiti adu a martir a nangibuwis iti biagda.

Iti maudi nga aldaw ti kumperensya, nabukel ti nalawa nga alyansa iti Kalinga a mangsupiat ti panagserek dagiti dadakkel ken makadadael a minas ken panakadadael ti aglawlaw, ti Kalinga Salwadan ti Aglawlaw ken Gameng (Kalsag). Ni Tita Dumag ti mangibagi ti sektor ti babbai iti Kalsag isu ti chairperson ti Innabuyog-Kalinga chapter.

Kas paset ti panang-impormar kadagiti umili, masansan ti panagsao dagiti lideres ti Innabuyog iti lokal a media ti Kalinga tapno maipakammo ti usto nga impormasyon kasilpu ti minas ken tapnu maibutaktak ti parbo nga ipasaksaknap ti gubyerno maipanggep ti minas. #

Home > Op-ed | Back to top