Home > Op-ed | To bottom

Apayao mining forum

Napan nagpasyar ti INNABUYOG idiay Conner, Apayao babaen ti imbitasyon ti Cordillera Peoples Alliance, maysa kadagiti sponsor ti maysa a Mining Forum idi Hulyo 8-9, 2005 no sadinno ket imbingay ti INNABUYOG ti kapadasanna iti komunidad ti kaminasan idiay Itogon, Benguet. Nakatulong ti panangibingay iti programa ti gobyerno, lalaunen ti Philippine Mining Act of 1995, dadduma a linteg mainaig iti panagminas ken ti kapadasan tapno malawagan ti kapanunotan ken amirisen dagiti umili ti pagtungpalan ti ilida kas ipasimudaag ti tignayda ken ti nangngegan a desisyonda kalpasan ti panagbibinningay iti nasao a forum.

Napintas a lugar ti Apayao. Nadam-eg ti daga. Agtubo ti amin a maimula. Saan a problema ti padanum ken pataba ti daga. Nalangto dagiti mula ken adu a klase ti prutas ti masarakan iti daytoy a lugar. Saan a problema’t pangalaan ti pagbiag. Basta nagagetka, agbiagka. Adu pay ti kayo gaputa naridam dagiti tao, napasardengda dagti agtroso. Ngem saying… sayang ti napintas a lugar no matuloy ti operasyon ti minas. Madadael ti napintas ken nadam-eg a daga ken masabidongan ti nadalus a karayan. Lumned ti danum dagiti ubbog ken waig ket magango dagiti mula. Agbalinto met a kasla desyerto a paggapuan ti kompanya a mangtagikua ken aramiden a “housing project” ken pagkwartaanda manen.

Naangay ti nasau a Mining Forum idiay Conner, Apayao nga inorganisa ti dagiti representatibo ti sektor a maseknan karaman ti Cordillera Peoples’ Alliance. Dinar-ayan ti 66 a representatibo manipud iti local government units and agencies, opisina, sektors ken simbaan. Nailawag ditoy a forum no ania ti panagminas ken dagiti wagas ti panagminas, ania ti ipaay daytoy nga industriya kadagiti umili ken gobyerno. Naibinsa-binsa ti epekto na iti aglawlaw, kadagiti umili, salun-at, iti pangkabiagan, daga, danum, karayan, talon ken pagay, dagiti prutas ken dadduma a mula.

Babaen ti panaka-ibingay ti kapadasan iti probinsya ti Benguet, nakita dagiti umili no ania’t pagbanagan ti lugarda no maipatungpal ti operasyon ti minas. Adu dagiti saludsod a nasungbatan babaen ti panagtinnulong ti CPA ken ni Atty. Cayusa. Naipaka-awat kadakuada a ti panggep ti kompanya ken ganansya. Saan a basta aggasto nga awan kasukat ti nagastona. Isiguradona a no sumrek iti maysa a venture, adda nga adda’t kasukatna wenno maalana. Saan a mabalin nga allilawen wenno mawantutri. Sika pay ketdi ti sikapanna babaen ti ipaayna nga infrastructure projects, pagtrabahuan ken pagnam-ayan ti umili kono ngem din a ibaga ti dakes nga epektona iti umili.

Mamati dagiti delegados a nasaysayaat laengen nga aywanan ken ipreserba ti aglawlaw gaputa saan a madadael ti pangkabiagan ken pagnumaran iti agingga’t inggana ngem isakripisyo iti apagbiit a pagnam-ayan nga iti kamaudianan ket umili ti agsagaba, mapukawan ken maiyaw-awan. Ditoyda a nakita a ti makunkuna nga exploration nga isayangkat ti Anglo-American Platinum Corporation (PLC) babaen ti Cordillera Exploration Inc. (CEXI), ket maysa a pangta kadakuada.

Uppat a barangay ti pakaisayangkatan ti exploration: Puguin, Karikitan, Kalafug ken Upis iti munisipyo ti Conner. Ti barangay Karikitan ket tinubngarna ti exploration. Imbaga dagiti taga-Karikitan a nakaadalda iti kapadasanda iti logging ken ti nakitada a panakadadael dagiti komunidad gapuanan ti panagminas iti probinsya ti Benguet. Kinuna ti maysa nga agtutubo, “Awanto ngarud ti makunami a daga a nagapuan no madadael ti ili. Awanto ti pangalaanmi iti diro no madadael ken mapukaw dagiti kayo ken bantay. Dakaminto ti dumayo nga agbirok imbes nga adda met ditoy lugar tayo. Kasano kaminto no maipalubos ti exploration ken maminas ti lugar tayo?”

Kalpasan ti forum, nakarit dagiti delegados tapno itultuloy a salwadan ti daga saan laeng iti dadakkel a kompanya ti minas ngem kadagiti makadadael a projekto, nagkaykaysada ket binukelda ti Save Apayao Peoples Organization. Nangaramidda iti position paper a pinirmaan dagiti delegados. Nailanad iti position paper a ti exploration ket maysa a pangta kadakuada nga umili gaputa isu daytoy ti rugi ti operasyon ti panagminas ken mamatida pay a manmano laeng ti agbenepisyo. #

Home > Op-ed | Back to top