Home > Op-ed | To bottom

Kinaranggas, panang-allilaw ti 21st IB PA iti Kalinga

Idi Febrero 7, 2005 nakidagus dagiti nag-operasyon a kameng ti 21st IBPA nga indauloan ni Sgt. Gunato iti balay ti maysa a maestra idiay Baay, Pinukpuk, Kalinga. Ti balo a maestra ket agisursuro idiay Baay Elementary School. Kabalayna dagiti buridekna a singin a babbalasitang nga agtawen ti 15 ken 3rd year da nga estudyante idiay Limos National High School.

Gapu iti kaadda dagiti soldado a bisita ti maestra, napan nagpabayo daytoy idiay Camalog, Pinukpuk idi Feb. 7. Idi agsubli isuna saanna a napasangpet dagiti singin nga annakna ket impagarupna a nakiturog dagitoy iti kabagianda idiay Limos kas masansan nga ar-aramiden dagiti singin gapu iti kinaadayo ti eskwelaan. Nadanagan ta saanna a napasangpet dagiti singin. Idi Feb.10, napanna biniruk dagiti annakna inggana iti Tabuk ngem napaay ta awan nakitana kadakuada. Nagpatulong daytoy iti kabsatna idiay Magsaysay,Tabuk.

Idi Feb.15 naklaatda iti damag nga adda dagiti annakna idiay 21st IBPA camp idiay Bantay, Tabuk. Dagus a napanda sinarungkaran dagiti singin iti yanda a kampo. Nakasarita ti maestra dagiti annakna iti apagbiit iti presensya dagiti militar. Kuna dagiti militar a nagsurender kano nga NPA dagiti singin. Aburido a nagawid ti maestra ken dagiti kabagyanna ta ammoda a pineke dagiti militar iti panagsurender dagiti singin.

Kabigatanna, Feb.16, napan nagreport ti maestra a kaduanan dagiti kabagyanna idiay Provincial Social Welfare Department [PSWD] iti Bulanao, Tabuk ngem nasdaaw ta adda idiay dagiti singin. Inpasa ti 21st IBPA iti PSWD-Kalinga. Idiay PSWD naammuan ti maestra nga isu kano ti nangmandar nga ag-NPA dagiti annakna nasasaad iti affidavit dagiti singin. Nakaunget ti maestra ken dagiti kabagyanna gapu iti panangallilaw, palsipikado nga affidavit ti panangpasurender ken saan a nagdalan iti umno a proseso iti panangalada kadagiti minor de edad a singin. Kuna dagiti military a saan kano a minor de edad dagiti singin ngem impetteng ti ina nga agtawen laeng dagiti annnakna ti 15. Nakaunget ti maestra ken ti kabsatna ket kunada a daytoy gayam ti pagsubad dagiti military iti panangbisita ken panangpakan ti tattao kadakuada. Nagawid dagiti agkakabagyan a napnoan sakit ti nakem iti pasamak ken dimteng a problemada. Saanda a naiyawid dagiti singin ket idiay PSWD a binantayan dagiti militar iti dua aldaw. Idi malem ti Feb.18 inyawat dagiti PSWD ken 21st IBPA dagiti singin iti inada a maestra.

Idi Febrero 21 nabigla dagiti kabagyan a nangitalkan ti maestra kadagiti annakna idi napan dagiti militar nga indauloan ni Col. Dario ken PSWD. Innalada dagiti singin nga inpan idiay Commission on Human Right [CHR] idiay Tuguegarao, Cagayan. Inrikus dagiti militar ken PSWD dagiti singin iti nawatiwat a kalsada idiay Abbot, Queson, Isabela. Liniklikanda ti Tabuk-Tuguegarao nga as-asideg ta amangan kano tambangan ida dagiti NPA. Idiay CHR Tuguegarao inulit da manen nga inpa-interview dagiti singin. Ti sigud nga isuro dagiti militar a version, a dagiti singin ket nagsurenderda nga NPA ti istorya. Iti dayta met laeng a malem insublida dagiti singin iti kabagyanda.

Naalarma dagiti agkakabagyan iti pananggundaway dagiti military iti kina inosente dagiti minor de edad a singin. Kalpasan a narikna dagiti singin ti suporta dagiti kabagyanda ken asida iti inada gapu ti mandar dagiti military nga ibagada a ti inada ti nangibaon nga ag NPA da, naamirisda a naallilawda iti suhol dagiti militar ket inpulongda dagiti inaramid kadakuada dagiti 21st IBPA nanipud idi damo.

Insalaysayda nga inkari dagiti militar a maikkanda iti dakkel a gatad ti kuarta, cellphone ken libre nga edukasyon no ibagada a surendereeda nga NPA. Kunada nga idi Febrero 9 dagiti nakidagus a military ti nangibaon kadagiti singin iti campoda idiay Tappo, Pinukpuk. Insuro ni Pvt Umario kadagiti singin ti ayan ni Capt. Adena. Kalpasanna dua militar ti nangisuro kadagiti singin no ania ti ibagada kadagiti mang-interview kadakuada. Idi Feb 10 inikkan da dagiti singin iti P300 a nagpleteda a napan idiay idiay Casigayan, Tabuk. Idi Feb 12 idiay Casigayan a napan innala dagiti dua a military dagiti singin nga inpan idiay 21st IBPA camp idiay Bantay, Tabuk. Kuna dagiti singin a dagus nga ininterviewda ida idiay campo ket inbagada ti insuro dagiti militar idiay Tappo. Pinagpirmada ida ket kalpasan ti interview intulodda dagitoy idiay Casigayan. Idi rabii ti Feb 13 napan manen innala dagiti military dagiti singin idiay Casigayan nga insubli idiay 21st IBPA camp nga indauloan ni Capt. Adena. Inpanda ida iti videoke singing iti uneg ti campo aginga iti bigat.

Ti makapasidduker ken nakalkaldaang unay a paset iti insalaysayda kadagiti kabagyanda ket idi Febrero 14 iti uneg ti campo, pinaiggemanda dagiti singin iti 45 caliber pistol ken M-16 rifle. Insuroanda pay ida a mangwarwar iti rifle kabayatan nga naka videoda ken litlitratoenda dagiti singin. Kalpasanna indasaranda ida iti makan ken danum a daydi kanito a nangan ken imminumda, nariknada ti pannakaulaw ken nalaus a turog. Kunada nakaturogda nga awan puot inggana 4:30 iti malem. Kuna ti maysa kadagiti singin a nasakit ti bagina a nariing, nadlawna ti napigket iti pus-ongna ken dara iti suotna a pagilasinan nga isuna ket nagundawayan.

Impetteng dagiti kabagyan dagiti biktima a dida baybay-an ti nakas-ang a napasamak dagiti singin. Maysa daytoy a nadagsen a human rights violation nga aramid dagiti militar. Adunto pay a peke a panangpasurender kadagiti saan apudno nga NPA tapno maipromote dagiti military iti posisyon ken tapno makaalada iti pundo para rebel returnees a kurakuten dagiti opisyal. Agpanpanawagan dagiti kabagyan dagiti biktima iti moral a suporta kadagiti adu a sector tapno maikkan ti hustisya dagiti minor de edad a singin.

Ipanpanawagan met ti Innabuyog Gabriela nga agannad ken saan nga agpadagus kadagiti militar ta insigun iti naisayangkat a panagsukisuk ket adu dagiti naduktalan nga abuso dagitoy kadagiti babbai. Kas iti panangsikogda kadagiti babbai sada panawan ida nga awan suporta dagiti ubbing ken panangpapatay kadagiti sibilyan sada ibaga nga NPA dagitoy.

Saantayo nga agbuteng a mangibutaktak ken mangkondenar kadagiti paulit ulit a kinaranggas ken atiddog unayen a listaan ti HRVs dagiti militar ti gobyerno tapno madusa ken maikkat dagitoy iti poder. Ti trabaho dagiti militar ket mangsalaknib ken mangted siguridad kadagiti sibilyan saan ket a mangrangranggas.

Nakabatay daytoy a datus iti affidavit dagiti singin ken ti maestra nga inada ken interview kadagiti kabagyan dagiti biktima iti fact finding nga insayangkat ti Innabuyog Gabriela. #

Home > Op-ed | Back to top