Home > Op-ed | To bottom

Pribatisasyon ti danum

Ad-adu a saludsod ngem ti sungbat ti naiparuar ti kalkalpas a public hearing panggep iti Bulk Water Supply Project (bulk water) ti Benguet Corporation (BC). Imparang ti BC iti nasao a public hearing dagiti kangrunaan a langa ti BC bulk water nga isu kano ti sungbat iti nabayag a problema ti syudad iti danum.

Kaspangarigan, kuna ti BC a nadalos a danum ti iyegnanto. No kasano na a maisigurado a nadalos ti danum, ti kuna ti BC ket mabalin a saan nga bayadan ti Baguio Water District daytoy no rumuar a kontaminado ti maisang-at iti Baguio.

Ti danum nga ilakonto ti BC iti Baguio ket kangrunaan a magapo iti tudo. No panawen nga agtudtudo, daytoy ket agderetso iti maysa a treatment plant iti asideg ti Pittsburgh, maysa a sanikua ti kumpanya iti Tuding, iti ili nga Itogon. Ti sobra a danum ti tudo ket maipundo iti maysa a dakkel a reservoir iti sigud nga open pit mine iti Antamok. Sakop daytoy ti barangay Loacan iti Itogon. No awanen ti tudo ket maisang-at ti danum a magapo iti reservoir, babaen iti panagbomba, a mapan iti treatment plant. Maysa a receiving tank iti barangay Ambiong iti Baguio ti papanan nga umuna ti danum sakbay a mapan daytoy kadagiti balbalay. Siyam a natural water sources ti pagapuan ti danum a mapan iti karayan nga Antamok. Isu dagitoy ti paggapuan ti danum nga usaren ti umili ti Baguio, no kaspangarigan ket matuloy ti kontrata para iti bulk water.

Saan koma a daytoy ti nagsentruan ti atiddog a tongtongan. Siak a maysa kas mannurat nga agob-obserba laeng, nalaka a tongtongan ti mainaig iti nadalos a danum. Nalawag iti Terms of Reference iti bidding a “potable water” ti kasapulan ti Baguio. Adda iti BWD a mangkita a kanayon a nadalos ti iyeg ti kontraktor. Iti daytoy a kanito, ti BC laeng ti kalipikado. Ngem no kasano ti monitoring ti 50,000 kubiko metriko nga inaldaw, ket sabali pay manen a saludsod daytoy.

Ti tongtongan mainaig iti presyo ti maysa a pagdandanagak. Ti danum a magapo iti tudo ket nasken koma a libre. Uray dagiti magapo iti karayan ken waig ket libre a mausar dagiti umili nga adda’t kangrunaan a karbengan kadagitoy. Ngem gaputa ti danum ti BC a mailako babaen iti bulk water ket masapol a maisang-at, madalusan, maipan kadagiti balbalay, daytoy ket mabaydan.

Kas iti BWD itatta, ti BC ket mangsingir ti P39.99 kada kubiko metriko ti danum nga iyegna iti BWD. Ti estimate ti BWD, daytoy ket agbalin a P70-P80 inton ipasana daytoy iti konsyumer. Iti agdama P32 laeng ti presyo ti danum a magapo iti BWD. Daytoy ket ngumato pay bayat a ngumatngato ti presyo ti kuryente ken ti sinnukatan ti piso ken ti dolyar.

Amin met kano a negosyo ket apektado iti panagngato ti presyo ti kuryente ken ti dolyar-piso a sinnukatan. Agpayso manen daytoy. Inamin ti BC nga aramidenna a negosyo ti distribusyon ti danum a magapo kadagiti waig ken karayan ti Itogon.

Pribado a negosyo ti distribusyon ti danum daytoy. Pribatisasyon ti public utility daytoy. Kas koma maysa a sebisyo publiko, ti suplay ti danum ket ti gobyerno ti mangisegurado.

Kasano a mapan iti maysa a kumpanya ti minas ti distribusyon ti danum? Kuwestionable pay ti pamarang ti BC a daytoy ket mayat a plano para iti rehabilitasyon ti naminas nga Antamok. Nalawag a negosyo daytoy sinerrek ti BC, saan a serbisyo publiko para iti rehabilitasyon ti dinadaelna nga aglawlaw.

Sabali pay a tongtongan ti mainaig kadagiti umili ti Itogon a nabayag nga agkurkurang iti nadalos a danum gaputa linumneg ti ado a pagtaudan ti danum babaen iti panagminas ti BC iti uneg ti ngan-ngani 100 a tawen.

Adda pay dita ti isyu mainaig iti mining lease contract, ti kinaawan ti naan-anay a community consultation kadagiti umili ti Itogon, ti kina-awan ti endorsement dagiti maseknan a local a yunit ti gobyerno, ken dadduma pay a mangipakita a nasiit pay ti dalan para iti bulk water. #

Home > Op-ed | Back to top