Home | To bottom

Babbai iti welga, bumilbileg, pumigpigsa

Ni LEONORA MEMBROT

Bumilbileg ti tignay dagiti babbai iti Mankayan iti las-od ti nasurok dua a bulan a welga dagiti mangmangged ti Lepanto Consolidated Mining Company {LCMC). Kaaduan a babbai a nagtignay ket asawa dagiti mangmangged a nakawelga inggana itatta. Saan a mailibak a ti suporta dagiti asawa ti minero ken mangmangged ti LCMC ti nangted ti nayon a pigsa dagiti welgista.

Naisayangkat ti Generel Assembly ti Timpuyog dagiti Babbai iti Minasan a Lepanto (TBML) idi July, 22, 2005 idiay Lepanto Employees Union Hall a dimnagupan ti 130 a representatibo a naggapu iti barangay Sapid, Tabeo, Poblacion ken Paco iti Mankayan.

Ti TBML ket organisasyon a binukel dagiti babbai nga asawa dagiti minero wenno Lepanto Employees Union {LEU} idi Mayo, 2005 sakbay a nagwelga dagiti asawada a minero. Addaan daytoy ti lima a chapter kadagiti barangay nga asideg ti LCMC.

Iti dayta nga asemblia a nadutokan dagiti chapter officers ken chapter representatives ti TBML. Naisaruno met laeng ti induction kadagiti opisyales ken affirmation dagiti miembro babaen kenni Leonora Membrot, ti agdama a regional chairperson ti Innabuyog, ti local chapter ti Gabriela iti Cordillera. Naballigi met laeng a naiyaramid ti asemblia numanpay naladaw a nairugi gapu iti pananglaplapped dagiti babbai kadagiti kameng ti Philippine National Police (PNP) ken Atty. Weldy Manlong a mangpapanaw ken mangserra kadagiti bankhouses kadagti nadismis nga opisyales ti LEU. Nasapa a nalpas ti asemblia gaputa kasapulan nga agsagana ti TBML iti dakkel a condemnation rally kabigatanna.

Kalpasan ti asemblia linukatan dagiti babbai dagiti bankhouses a sinerraan da Manlong ken dagiti PNP ta kinulongda pay dagiti ubbing iti uneg ti bankhouses. Limitado met laeng dagiti nagatendar gapu ta addada kadagiti picketline ken nagbantay kadagiti bankhouses nga iligal a paserserraan ti LCMC ta awan maipakita ni atty, Manlong nga order ti korte.

Babbai iti rally kontra iti kinaranggas

Idi July, 23 pinaneknekan manen dagiti babbai ti turedda iti naisayangkatda a rali gapu iti agtultuloy a ranggas dagiti PNP a manmandaran ti DOLE ken LCMC. Iti dayta a rali impakita manen ti LCMC ken PNP ti ranggasda. Dagiti babbai ti agan-anawa kadagiti security force ti LCMC ken PNP a nangirugi iti gulo babaen iti panagpang-or, panagubor ken panagputok. Laplappedan met laeng dagiti babbai dagiti nasaktan a mangmangged ken umili a mangbales iti ranggas nga inyun-una ti PNP ken security force ti LCMC.

Idiay Tubo dua a PNP ti nalapdan dagiti babbai a mangpang-or koma kadagiti raliyista ngem maysa a PNP ti di naanawa dagiti babbai ti nagpang-or ket natumba a puon ti nakasugan ti nasao a pulis. Idiay Gate 3 adu nga speakers ti LEU ken multi sectoral iti agpakpakaasi a lukatan koma ni Manlong ti ruangan tapno lumabasda a natalna ta apanda mangan idiay union hall a nakaisaganaan ti pangaldaw dagiti uppat a ribu a raliyista. Ngem di latta kayat ni Manlong ken di na pay bigbigen ti permit nga inted ni Mayor Manalo Galuten.

Maysa a taga-Paco a babai ti agpaspasuso ken na-stranded a pasahero ti nakaunget ket sinaludsodna no apay nga iramraman ni Manlong a bisinen dagit ubbing ta alas dose ket dida pay nakaluto iti pangaldaw. Kasapulan nga agawidda nga agpasuso ket di mabalin ti ar-aramiden ti LCMC a panangserra iti kalsada ta daytoy ket barangay road. Immandarna ti panaglisi dagiti pulis ta iduronda ti landok a ruangan ta di mabalin a bisinen ni Manlong dagiti ubbing. Sinublat met ni Victoria Afangka, TBML chairperson a nagsao iti mikerophone ket iti apagdarikmat kasla danum a nagayus dagiti raliyista ken naistranded nga umili ti sipupungtot a nangdadael iti ruangan ket rimuarda kabayatan nga agputputok dagiti PNP nga idadauloan ni Col. Ernesto Gaab.

Babbai iti piket ti mangmangged

Kanayon nga agsipsiput ken saan a malibasan dagiti babbai iti mapaspasamak. Agawenda dagiti balud ti PNP sakbay a naikulong, nang-escort kadagiti naarestar ken napusasan a mangmangged a naipan idiay Camp Molintas, agpiket, ag-vigil iti baludan inggana nairuar dagiti balud. Apanda ag-apit kadagiti nateng nga indunar dagiti pesante. Agsulisitda kadagiti ahensya ti gobyerno, NGOs, multi-sectoral a grupo ken idiay ballasiw-taaw tapno maisiguro ti supply ken makan iti picketline ken dadduma a kasapulan iti pamilya dagiti minero ken mangmangged a nakawelga.

Babaen iti tulong ti KMU, CPA ken Gabriela, mainaynayon ti TBML a mapan iti Baguio ken Manila kadagiti press conference tapno maibutaktak ti pudno a mapaspasamak iti uneg ti Lepanto.

Kabaelan met ti TBML a makirisiris kadagiti media kas kenni Jessie Magiya iti BOMBO radyo idi presscon idiay Mankayan municipal Hall idi July 27. Kalpasan ti presscon kumkumbinsaren ni Magiya ti TBML a pastrekenda dagiti asawada a minero ken kunana dida koma patien ti KMU ken Bayan Muna ta agpaserra dagitoy ti minas. Kuna ti TBML a kasapulan a takderan ni Magiya ti kina-mediana ta saan nga umay agkumbinsi ti sumrek a nakawelga. Kuna pay dagiti babbai a saan a pudno nga agpaserra ti Bayan Muna ta isuda met laeng a babbai ti BM sakbay a nag Gabriela Womens Party da (GWP). Kuna pay ti TBML a saan a pudno nga agpaserra ti pagtrabahoan ti KMU ta adu a babbai a mangmangged iti miembro ti KMU.

Bumilbileg dagiti nagkaysa a babbai iti Mankayan babbaen ti Mankayan Women’s Forum (MWF) a naisayangkat idi Marso, 2004. Dagitoy ti babbai nga asawa dagiti mangmangged, pesante, negosyante, ken kabataan nga inisponsoran ti Innabuyog Gabriela iti Region. Agit-ited met ti Innabuyog-Gabriela iti Basic Women’s Orientation (BWO) kadagiti picketline tapno maawatan dagiti minero ti gapu ti kinaranggas, pannakaidadanes ken pannakagungundaway dagiti babbai ken umili nga idadauloan mismo ti estado.

Kuna ti TBML nga ipingetda a mangiballigi iti welga ta isuda ti kangrunaan nga agsagsagrap iti kinakurang ti suweldo dagiti asawada a minero, nangruna ket desperado ni GMA a mangimplementar iti Value Added Tax . Kunada a nainkalintegan laeng a dumawat dagiti asawada iti bassit a panagngato ti suweldo gaputa bilyon met ti ganansya ti LCMC iti tinawen. Dagiti met asawada ti agrigrigat a mangiruruar iti balitok ngem apay nga anginga kadagitoy ket di latta ited ti LCMC dagiti lehitimo a kiddawda?

Dua bulanen a welga, dua bulan metten a ranggas ti isungsungbat ti LCMC, DOLE ken PNP kadagiti mangmangged, babbai ken ubbing. Ipakpakita latta ni GMA ti kinapasistana kadagiti babbai ken umili idinto a kasta unay panangisakitna kadagiti kapitalista a babaknang ken gangannaet kas ken ni Yap nga akinkukua ti LCMC.

Iti kangitingitan ti krisis ken kinaranggas ti LCMC ken ni GMA, pinaneknekan manen dagiti umili a Pilipino ken babbai ti kaigorotan iti nagkaysa a bileg ken tured iti pannakidangadang. Nabara a panangsaludo iti TBML ken mangmangged a nakawelga. Ipursigi ken ipangabak ti welga para kadagiti annak ken umili. Agbiag ti TBML! Agbiag dagiti mangmangged! Agbiag tayo amin!! #

Home | Back to top